Мы з Санькам у тыле ворага (Іван Сяркоў) Страница 49 - Litvek

астатнія ўпокат на падлозе.

— Ці гэта наш пра дзяцей забыўся, ці ён думае, што я сто гадоў пражыву,— уздыхае старая, калі заходзіць гаворка пра гэтыя самыя пісьмы.

— Адзавецца,— супакойвае яе баба Гапа, а наша бабуля не верыць.

— Ага ж, адзавецца. Можа зямлю парыць ужо. Ён такі ж дурны, як і гэты хлопец, дзе якая ні хвароба — і ён туды лезе, галаву сваю пхае.

Дурны хлопец — гэта я. Толькі не пра мяне размова, а пра бацьку. Мне крыўдна, што бабуля думае пра яго так. Вунь камісар казаў, танк падпаліў. А старая камісаравых слоў слухаць не хоча: дурыў, маўляў, ён нас, а мы вушы развесілі.

Аднойчы ў нядзелю прыйшоў да нас дзед Мікалай. Снег з шапкі абцерушыў, нагамі ў парозе патупаў і неяк па-святочнаму вусы пагладзіў — спачатку адзін вус, потым другі. А пад вусамі ўсмешка.

— Табе што, Мікалай, абаранак далі? — здзіўляецца бабуля, а сама чыгун ставіць на чалеснікі.

— Пісьмо вам,— паведамляе дзед,— ад бацькі.

Ішоў міма сельсавета — забраў.

I на мяне:

— Злазь з печы, грамацей, чытаць будзем.

Ён дастаў з нетраў сваёй бяздоннай кішэні невялічкі, зашмальцаваны трохкутнік, прашыты зялёнымі салдацкімі ніткамі.

Хто яго ведае, як людзі дазнаюцца пра навіны. Не паспеў я ніткі ўспароць, прыбягае цётка Марына.

— Пiсьмо, кажуць, Кірыла прыслаў?

Разгарнуў я пісьмо, зноў дзверы — рып. На парозе Чмышыха-манашка.

— Прыслаў пісьмо Кірыла?

I вось я сяджу ў цэнтры ўвагі. Вакол мяне, хто дзе прымасціўся, суседзі і радня.

«Драствуйце, родныя і блізкія,— чытаю я,— драствуйце, суседзі... Пiшу і не ведаю, ці ёсць каму гэта пісьмо атрымоўваць, ці застаўся хто жывы».

Тут першая ўсхліпнула цётка Марына. Яна ўспомніла маю маці.

— Ой, бедная, не дачакалася, парыць сырую зямельку.

— Ды хопіць, хопіць,— супакойваюць яе, а цётцы ад гэтага яшчэ горш.

— Не магу я, не магу...

Вось гэтую манашку я з хаты выгнаў бы, каб мог. Стаіць, каркае:

— Прыйдзе, мачыху возьме...

Плача баба Гапа. Толькі ў яе свае. Усё па Мірону плача. I ад сына Васіля няма звесткі.

— А ты чытай,— не церпіцца дзеду Мікалаю.

«Калі нікога з сям'і няма, адзавіцеся вы, дарагія суседзі. Я жыў-здароў, чаго і вам жадаю, хаця сербануў усякага: і выходзіў з акружэння, і двойчы ледзь не трапіў у палон, і пад Масквой ледзь танк мяне не затаптаў».

Тут я пераможна паглядзеў на бабулю: што, дурыў камісар? Праўда, я чамусьці не падумаў пра тое, што, калі камісар ляжаў паранены, немцы ад Масквы яшчэ былі далека. Хаця гэта, можа, і другі выпадак. Пра ўсё не напішаш. Зразумела, бацька яго падбіў, інакш затаптаў бы сапраўды.

— Чытай, чытай,— падганяе мяне дзед.

«Але пакуль што, відаць, у Германіі на мяне куля не адліта. Як там наша хата, ці цэлая? Можа усё па ветру пайшло?»

— А лічы, што і пайшло. Адны сцены засталіся,— адгукнулася бабуля. Яе перабіла Чмышыха:

— Не гняві бога, Матрона...

«Зараз я зноў у шпіталі. На гэты раз, відаць, апошні. Адваяваў я свае. Як рана зажыве, відаць, дамоў пусцяць».

— Ну і слава богу. Цяпер мне і паміраць можна,— узрадавалася бабуля.

А дзеду тэта не спадабалася.

— Слава богу, слава богу,— перадражніў ён старую,— а куды паранены? Можа, без рукі ці без нагі...

— Не напісана,— адказаў я.

— А ты пільней чытай! — не паверыў стары.

— Абы галава цэлая! — не здалася бабка.

«Так што адпішыце, як вы там. Як сыны...»

— Рогі растуць,— уставіла старая,

«...як ты, Адарка...»

Тут і я шморгнуў носам, і ў горле нешта перасела, аж голас змяніўся.

Цётка зноў у слёзы.

«...як дзядзька Мікалай і цётка Матрона...»

— Дзякуй, напішы, што мацуемся,— загадаў дзед.

«Усім нізка кланяюся. А яшчэ перадайце, калі ёсць хто ў жывых, давялося мне сустрэць Івана Макавея».

— Гэ, дык гэта ж Санькаў бацька! — здагадаўся я.

«Мінулай вясной разам у шпіталі ляжалі. Праўда, ён выпісаўся раней і паехаў у сваю часць.

На тым застаюся К. Сырцоў».

— Усё?

— Усё,— уздыхнуў я.

— А Васіля майго ён не сустракаў? — спытала баба Гапа, быццам яна і не чула пісьма.

— Не піша.

— А ты, дзетка, будзеш адпісваць, то спытай,— папрасіла Міроніха.

Доўга я пішу бацьку адказ, да самага вечара. Мне падказваюць з усіх бакоў, ад каго перадаваць паклоны, пра каго яшчэ спытаць апрача Міронавага Васіля: пра мужа, пра брата, пра кума.

Пра Саньку я таксама паведаміў. Нядаўна з Ярылавіч пераказалі людзі, што Санька там і каб за ім прыехалі. Яго падабрала тады на парозе сваіх сенцаў адна старая жанчына і доўга лячыла гаючымі травамі.

Калі выпаў добры снег, цётка Марфешка ўзяла санкі і прывезла сына дамоў саматугам. Зараз мой сябра ходзіць па хаце. Мне спіну сваю паказваў: уся ў шрамах, а на левай лапатцы яшчэ і зараз сядзіць вялікі струп, з-пад яго цячэ сукравіца.

— Добрую яны табе пакінулі памяць, хай ім грэц! — гаворыць Санькава маці.

Дык хіба ж толькі яму? Усім людзям на доўгія гады.

Сяркоў, I. К.

С99 Мы з Санькам...: аповесці.— Мінск.: Мастацкая літаратура, 2015.— 477 с.

ISBN 978-985-02-1159-0.

Перевыданне шырока вядомых сярод юных чытачоў аповесцей Івана Сяркова «Мы з Санькам у тыле ворага», «Мы — хлопцы жывучыя», «Мы з Санькам — артылерысты...». Праўдзіва і цікава, з уласцівым аўтару гумарам расказваецца ў трох творах, сабраных пад адной вокладкай, аб пакручастых жыццёвых сцежках вясковых хлопцаў Івана Сырцова і Санькі Макавея.

УДК 821.161.3-93

ББК 84(4Беи)-44

Літаратурна-мастацкае выданне

Сяркоў Іван Кірэевіч

МЫ 3 САНЬКАМ...

Аповесці

Адказны за выпуск В. А. Шніп

Мастацкі рэдактар Б. А. Макаранка

Тэхнічны рэдактар Л. I. Астрэйка

Стылістычныя рэдактары Ю. В. Тыркіч, С. В. Умец, Н. В. Філіповіч

Падпісана да друку 12.08.2015. Фармат 60х90 1/16.

Папера афсетная. Гарнітура Minion Pro. Друк афсетны.