Мая Іліяда (Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч) Страница 1 - Litvek

Уладзімір Караткевіч Мая Іліяда

Беларуская песня

Дзе мой край? Там, дзе вечную песню пяе Белавежа,

Там, дзе Нёман на захадзе помніць варожую кроў,

Дзе на ўзвышшах Наваградскіх дрэмлюць

суровыя вежы

І вішнёвыя хаты глядзяцца ў шырокі Дняпро.

Ты ляжыш там, дзе сіняя Прыпяць ласкава віецца,

Дзе Сафія плыве над Дзвіною, нібы карабель...

Там, дзе сэрца маё з першым крокам,

як молат, заб'ецца,

Калі б нават сляпым і глухім я прыйшоў да цябе.

Што сляпым? Нават мёртвым успомню высокія зоры,

Над ракою чырвонай і цьмянай палёт кажаноў,

Белы ветразь на сініх, на гордых, як мора, азёрах,

І бары-акіяны, і неба - разлівы ільноў.

Дзе мой край?

Там, дзе людзі ніколі не будуць рабамі,

Што за поліўку носяць ярмо ў безнадзейнай турме,

Дзе асілкі-хлапцы маладымі ўзрастаюць дубамі,

А мужчыны, як скалы, - ударыш, і зломіцца меч.

Дзе мой край?

Там, дзе мудрыя продкі у хвоях паснулі,

Дзе жанчыны, як радасны сон у стагах на зары,

А дзяўчаты, як дождж залаты. А сівыя матулі,

Як жніўё з павуціннем і добрае сонца ўгары.

Там звіняць неўміручыя песні на поўныя грудзі,

Там спрадвеку гучыць мая мова, булатны клінок.

Тая гордая мова, якую й тады не забудзем,

Калі сонца з зямлёю ў апошні заглыбяцца змрок.

Ты - наш край.

Ты - чырвоная груша над дзедаўскім домам,

Лістападаўскіх знічак густых фасфарычная раць,

Ты - наш сцяг, што нікому, нікому на свеце, нікому

Не дамо абсмяяць, апаганіць,

забыць ці мячом зваяваць.

Мы клянёмся табе баразной сваёй першай на полі

І апошняй раллёй, на якую ўпадзём у журбе.

Мы клянёмся табе, што ніколі,

Ніколі,

Так,

Ніколі не кінем,

Не кінем,

Не кінем цябе.

I. Зямля журботы

Дзяўчына пад дажджом

Над лесам, над садам дзікім

Дожджык забалбатаў,

І успыхнулі раптам гваздзікі

У нетрах абмытых траў.

Цёплыя кроплі скачуць

Па залацістай лазе;

Дожджык - "царэўна плача",

Сонца ў кожнай слязе.

З нізкай цёплай адрыны,

Учуўшы ласкавы капёж,

Ў лёгкай сукенцы дзяўчына

Выбегла проста пад даждж.

Кроплі яе цалавалі

Палка, пяшчотна, да слёз,

Вусны дзяўчыны хапалі

Срэбра з ясных нябёс.

Дожджык зрабіў сваё цуда,

Ён абляпіў, як мог,

Плечы, маленькія грудзі,

Гнуткія лініі ног.

Бэзам з садоў павявала,

Вечна хацелася жыць.

Дзяўчына ад шчасця спявала.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Стронцый быў у дажджы.

Трасцянец

Суайчыннік, стань!

Тут знішчалі людзей.

Суайчыннік!

Запомні навек:

Тры гады па сто трыццаць сем у дзень,

І ў гадзіну - па шэсць чалавек.

Гэта значыць, што кожныя дзесяць хвілін

Тут навекі чарнеў небакрай.

Попел сэрцаў нашых ракоча ў зямлі:

Памятай...

Памятай!!

Нам свяціў далёкага шчасця маяк,

Мы любілі свой край залаты...

З нас кожны быў, як маці твая...

Як каханая жонка... Як ты...

Час адной папяросы - і попел густы

Асядаў на бяроз галлё...

І таму не верце спакою, браты,

Пакуль лётае ноч над зямлёй.

Мы - прах. Толькі сэрцы грымяць, як мячы.

Каб цемра не ўпала на край,

Мы гарэлі паходнямі ў лютай начы...

Па-мя-тай!

Па-мя-тай!!!

Здратаваныя магiлы

Петрасу Антэасу

Там, дзе Лесбас у пенных карунках прыбою,

Я адчула цябе і на свет нарадзіла.

Вёсны скрыпкай спявалі, а зімы - трубою.

Дзе ж цяпер ты, мой любы, мой добры, мой мілы?

Ты не вер дактарам. Мне не цяжка прыйшлося.

Проста ўзяў мяне вечар, празрысты і сіні.

За труною людзей - нібы ў полі калоссяў,

Лесбас мора вянкоў надаслаў у Афіны.

Мне не цяжка. Мне іншае горка, мой родны,

Што цябе ўладары ліхалецця і ночы,

Баючыся за "Грэцыі роднай свабоду",

Не пусцілі сюды, каб закрыў ты мне вочы.

Хто ж з іх горшы, мой сыне? Язычнікі злыя

Ці рупліўцы аб славе Хрыстовай і сіле?

На Галгофу калісьці пусцілі Марыю,

А цябе - на магілу маю не пусцілі.

Праз абшары марэй, праз світанні і ночы

Я кажу са сваёй здратаванай магілы:

Ты не плач, маё сонца, мой любы сыночак,

Мой далёкі, мой блізкі, мой бедны, мой мілы.

Я прывыкла да вечных з табой развітанняў,

Войны, турмы, падполле і Грамаса скалы,

Немцы, ўласныя каты і англічане, -

Ўсё жыццё я чакала, бясконца чакала.

Што было мне да вашых сутычак і зброі?

Проста я не хацела знішчэння і смерці,

І маланкі над Грамасам білі не ў хвоі,

Не ў сыноў, а ў маё набалелае сэрца.

Нехта чорную здраду між намі пасеяў,

І пайшлі вы з радзімы ў выгнанне, ў выгнанне.

З доўгай, цяжкай, паўночнай тваёй Адысеі

Я чакала цябе, як чакаюць світання.

І канец. І людскія маўклівыя гурмы.

Толькі ў сэрцы маім не згасае трывога.

Хай праклён на вас, межы, хай праклён на вас, турмы,

Хай праклён на вас, ворагі людства і бога.

Без сыноў, без надзеі, без шчасця, без мая,

Не схіліўшы да скону жаночыя плечы,

Маці-Грэцыя ў муках маіх памірае,

Маці-Грэцыя, маці сыноў чалавечых.

Па зямлі прапаўзаюць гадзюкамі межы

І дапытваюць кожную былку і камень.

На зямлі руднікі, і турэмныя вежы,

І капцы мацярок, што спавіты дратамі.

...Іскра ў цемры згасала. І тут мне здалося:

Ты ішоў да мяне з дабрынёй і адвагай.

На чале тваім -