зусім ціха сказала Інга.

— Ясінская? Марыя? Дык гэта не мама твая, а твая цётка, мая сястра, у якой мы жылі… Значыць, гэта яна цябе падабрала. А потым яе забілі. А мама твая не яна, а я, Алена Верасок…

— Няўжо? Няўжо я знайшла мой мама? — усклікнула Інга і кінулася да жанчыны на шыю. — Мама, мамачка!..

— Ды тое, што Інга — ваша дачка, без усякага асколка бачна, — сказала Галіна Пятроўна. — Яна ж такая падобная на вас!

— А імя тваё, — сказала жанчына Інзе, — не Інга. Ты — Галя, Галіна Верасок. Запомні! — І яна зарыдала.

Гэта былі слёзы шчасця.

Дружнае звяно

У двары хлопчыкі ганялі ў футбол. Нечакана мяч выскачыў за вароты, і Вася стрымгалоў памчаўся за ім на вуліцу. Вырваўшыся з варот, ён з усяго разбегу наляцеў на незнаёмую дзяўчыну і збіў яе з ног.

Пакуль прахожыя дапамагалі дзяўчыне падняцца, выказвалі ёй спачуванне, гразіліся паклікаць міліцыянера, Вася падхапіў мяч і непрыкметна шмыгнуў у суседні двор.

Назаўтра Вася зноў «вызначыўся». Адказваючы ўрок па геаграфіі, ён безапеляцыйна заявіў, што ў Афрыцы на дрэвах жывуць тыгры.

Відавочцы расказвалі, што ад выбуху рогату ў класе ні аднаго цэлага акна не засталося.

А яшчэ праз два дні школа загаварыла пра подзвіг свайго вучня, які з рызыкай для жыцця выратаваў маленькую дзяўчынку: выхапіў яе ў апошняе імгненне з-пад колаў аўтамашыны.

Усе гэтыя падзеі адбыліся напярэдадні чарговага збора. Паколькі звеннявы Паўлік быў хворы, вырашылі сабрацца ўсім звяном у яго на кватэры.

Дзеці прыйшлі, калі Паўлік чакаў доктара. Ён вельмі ўзрадаваўся прыходу сяброў.

Надакучыла аднаму ляжаць, прыслухоўвацца да болю ў назе. Падвярнуў яе, няўдала скокнуўшы.

Каця, Мая, Дзіма і Вася падсунулі свае крэслы бліжэй да ложка, на якім ляжаў Паўлік.

— Паўлік, — сказала Мая, — мы хочам правесці ў цябе збор звяна.

— А што здарылася?

— Трэба разабраць Васевы паводзіны, — уступіла ў размову Каця. — Паспеў двойчы вызначыцца. Двойку па геаграфіі зарабіў і дзяўчыну на вуліцы з ног збіў.

— Я не чапаў яе, — вымавіў, гледзячы сабе пад ногі, Вася, — яна сама паслізнулася.

У гэты самы момант у пакой нечакана ўвайшла дзяўчына. Убачыўшы яе, Вася адразу ж ускочыў з крэсла і схаваўся за спіну Дзімы.

— Што гэта вы так расшумеліся? — загаварыла дзяўчына. — Вы ж мне перашкаджаеце. А хто там хаваецца? — спытала яна, заглядваючы праз плячо Дзімы. — А-а, стары знаёмы…

Вася імгненна сарваўся з месца і знік за дзвярыма.

— Пачакай! Я хачу з табой пагаварыць, — дзяўчына выйшла з пакоя следам за Васем.

— Хто гэта? — спытала ў Паўліка Мая.

— Наша новая суседка. Я забыў вас папярэдзіць, яна рыхтуецца ў кансерваторыю, а мы ёй перашкаджаем.

— А з Васем яны, аказваецца, знаёмыя. Толькі незразумела, чаго гэта ён ад яе ўцёк, як ашалелы? — са здзіўленнем сказала Каця.

— Я лічу, — зазначыла Мая, — што мы павінны строга папярэдзіць Васю за двойку па геаграфіі.

— Цікава, а як ты збіраешся яго папярэдзіць? — з іроніяй спытаў Дзіма.

— Вымову ўляпіць, вось як!

— Ну, тады ўляпі гэтую самую вымову і сабе.

— А пры чым тут я?

— Пры тым, што ты павінна была з ім, як з адстаючым, займацца. — Дзіма так расхваляваўся, што нават крэсла адкінуў убок. — Трэба і яе абмеркаваць, — звярнуўся ён да Паўліка і Каці,— таму што яна не выканала нашага даручэння!

— Так, не выканала. Не буду я з Васем займацца, — выпаліла раптам Мая.

— Вось бачыце! — узрадаваўся Дзіма. — Яна ва ўсім вінаватая.

— Я ніяк не зразумею, што адбываецца? — Паўлік прыўзняўся ў пасцелі, але адразу ж са стогнам апусціўся на падушкі.

— Ляжы, ляжы, Паўлік, — кінулася да яго Каця, — табе нельга хвалявацца. Можа, ты ўсё ж растлумачыш, што там у вас з Васем здарылася? — звярнулася яна да Маі.

— А што я магу зрабіць, калі ён не хоча вучыцца… Прыходжу да яго, а ён альбо мадэль майструе, альбо ў кіно збіраецца.

— Трэба было яму растлумачыць, — зноў заступіўся за Васю Дзіма.

— А што яму тлумачыць, — загаварыў Паўлік, — не маленькі, сам павінен разумець. І Мая правільна зрабіла, што кінула да яго хадзіць.

— І гэта гаворыш ты? — абурыўся Дзіма. — Звеннявому варта было б разважаць інакш.

— Паўлік правільна гаворыць, — падтрымала звеннявога Каця.

Раптам у дзвярах зноў з'явіўся Вася.

— Дзе яна? Я ўспомніў. Гэта ж на яе я тады наляцеў, калі за мячом гнаўся.

— А пра двойку ты памятаеш? — спытаў Паўлік.

— Падумаеш, дробязь. Вядома, памятаю.

— Значыць, дрэнна памятаеш. Давядзецца прымаць меры. У летняе падарожжа мы цябе не возьмем, так і ведай.

— Не возьмеце? — устрывожыўся Вася. — Чаму?

— Мы не будзем браць у падарожжа двоечнікаў. Табе летам давядзецца займацца, навёрстваць дрэнна засвоены матэрыял.

— Як жа так! — з крыўдай у голасе сказаў Вася. — Я ж усю зіму рыхтаваўся да гэтага падарожжа.

— Давайце прагаласуем. — Паўлік быў няўмольны. — Хто за тое, каб…

— Пачакайце, сябры, — загаварыў Дзіма, — ці не занадта строга мы падыходзім да Басі? Хіба вы не ведаеце, што вучань нашай школы выратаваў ад смерці дзяўчынку? Гэты вучань — Вася!

— Ой, дзяўчынкі! — Каця падбегла да Басі.— Якая навіна! Вася, гэта праўда?

Але Вася, апусціўшы галаву, маўчаў.

— Якія мы табе дзяўчынкі? — абурыўся Дзіма. — І чаго ты ў яго пытаешся, — кіўнуў ён на Васю, — так ён і прызнаецца!

— А на якой вуліцы гэта адбылося? — пацікавіўся Паўлік.

— Так, так, раскажы, як гэта ўсё здарылася? — дзяўчынкі пачалі тармасіць Васю, але ён па-ранейшаму маўчаў, толькі кончыкі вушэй пачырванелі.

— Ну чаго вы да яго прычапіліся, — зноў заступіўся за Васю Дзіма, — самі бачыце, саромеецца чалавек. Не будзе ж ён сам пра свой подзвіг расказваць.

— Тады ты раскажы, калі ведаеш.

— Я? А што я магу расказаць? Ішлі мы, значыць, з Васем па вуліцы… па вуліцы… Як знарок назва з галавы вылецела…

У дзверы гучна пастукалі, і ў пакой увайшла жанчына з сакваяжам у руках.

— Хто тут хворы?

— Вось ён. — Каця паказала на Паўліка і падсунула крэсла. — Сядайце, калі ласка.

Доктар уважліва агледзела нагу Паўліка.

— Дзе ж гэта з табой здарылася? — спытала яна ў Паўліка.

— Проста няўдала ступіў.

— А ведаеш, хлопчык, — доктар уважліва паглядзела на Паўліка, — я цябе недзе бачыла. Вось толькі не памятаю дзе… Вось рэцэпт… Праз тры-чатыры дні будзеш здаровы. Ану, устань, прайдзіся.

Паўлік падняўся і, моцна кульгаючы, зрабіў некалькі крокаў.

— Дык гэта ж ты!.. — раптам радасна ўсклікнула жанчына, прыціскаючы Паўліка да сябе. — Цяпер я цябе пазнала. Гэта ты выратаваў маю